DEHB, zaman yönetimi ve organizasyon becerilerini doğrudan etkiler. Çünkü DEHB’li bireyler, genellikle dikkatlerini toplamada, görevleri organize etmede ve zamanında tamamlama konusunda zorluk yaşarlar. Bunun nedeni, beynin yürütücü işlevlerle ilgili olan bölgelerindeki farklılıklardır. Ancak, uygun stratejiler ve araçlar kullanılarak bu sorunlar önemli ölçüde hafifletilebilir.
DEHB Zaman Yönetimi ve Organizasyona Etkisi
- Zaman Kavramı Algısı: DEHB’li bireyler, “şimdi” ve “sonra” arasında keskin bir fark algılamakta zorlanır. Gelecekteki bir görevi önemsizmiş gibi algılarlar. Ama son dakika paniklerler.
- Erteleme Eğilimi: Görevleri başlatmakta zorlanma vardır. Genellikle sıkıcı ya da karmaşık işleri ertelerler.
- Odak Kayması: Birden fazla işi aynı anda yapmaya çalışırken dikkatin sık sık dağılması yaygındır.
- Unutkanlık: Yapılacak görevler, randevular ve önemli tarihlerin unutulması sık karşılaşılan bir durumdur.
- Düzensizlik: Fiziksel ortam örneğin, masa, çanta, ev) ve zihinsel süreçler düzensiz olma eğilimindedir.
Zaman Yönetimi İçin Çözüm Önerileri
1. Zaman Kavramını Görselleştirin
- Görsel Hatırlatıcılar: Analog saatler veya zamanlayıcılar kullanarak zamanı görselleştirin. Örneğin, mutfak zamanlayıcıları veya renk değiştiren geri sayım saatleri etkilidir.
- Takvim Kullanımı: Dijital takvimler (Google Takvim, Outlook) veya fiziksel bir masa takvimi kullanarak görevleri planlayın. Önemli tarihleri renk kodlarıyla işaretleyin.
- Zaman Bloklama: Görevleri belirli zaman aralıklarına bölerek yapılabilir hale getirin. Örneğin:
- 25 dakika çalışın, 5 dakika ara verin (Pomodoro Tekniği).
2. Görevleri Parçalara Ayırın
- Büyük görevleri daha küçük ve yönetilebilir parçalara bölün. Örneğin, “ev temizliği” yerine “masayı topla,” “bulaşıkları yıka” gibi alt görevler oluşturun.
- Her alt görev tamamlandığında kendinizi ödüllendirin (örneğin, kısa bir mola veya sevdiğiniz bir atıştırmalık).
3. Önceliklendirme Yapın
- Eisenhower Matrisi: Görevleri önem ve aciliyetlerine göre dört bölüme ayıran bu teknikle önceliklerinizi belirleyin.
- Önemli ve acil olanlar: Hemen yapın.
- Önemli ama acil olmayanlar: Planlayın.
- Acil ama önemsiz olanlar: Delege edin.
- Önemsiz ve acil olmayanlar: Göz ardı edin.
- Günün en üretken olduğunuz saatlerini en zor görevler için ayırın.
4. Hatırlatıcılar ve Alarmlar Kullanın
- Telefonunuzda veya bilgisayarınızda düzenli alarmlar ve hatırlatıcılar ayarlayın. Örneğin:
- Günlük görevler için sabah hatırlatıcıları.
- Toplantılar veya randevular için 15-30 dakika öncesinde uyarılar.
5. Zamana Karşı Yarışın
- Kendi kendinize küçük yarışmalar yaparak görevleri daha eğlenceli hale getirin. Örneğin:
- “Bu işi 15 dakika içinde bitirebilir miyim?”
- Zamanlayıcı başlatın ve hızlıca işe koyulun.
Organizasyon İçin Çözüm Önerileri
1. Fiziksel Alanı Düzenleme
- Minimalizm: Eşyaları düzenlemek için öncelikle kullanmadığınız şeylerden kurtulun.
- Sabit Alanlar: Her eşya için bir yer belirleyin. Örneğin, anahtarlar için bir kanca veya kutu.
- Kategori Bazlı Organizasyon: Eşyaları türüne göre düzenleyin (örneğin, kitaplar, kırtasiye malzemeleri, elektronikler).
- Günlük Düzenleme: Gün sonunda masanızı ve eşyalarınızı kontrol edin. Her şeyi yerine koyarak güne temiz bir başlangıç yapın.
2. Dijital Organizasyon
- Dosya Yönetimi: Bilgisayarınızdaki dosyaları belirli klasörlere ayırın. Örneğin, “İş,” “Kişisel,” “Projeler.”
- Uygulamalar Kullanımı:
- Trello veya Notion: Görevleri organize etmek için.
- Evernote: Notlar almak ve fikirlerinizi saklamak için.
- Todoist: Günlük görevlerinizi takip etmek için.
- E-posta Temizliği: E-posta gelen kutusunu düzenli olarak temizleyin ve önemli e-postaları etiketleyin.
3. Günlük Rutinler Oluşturun
- Her gün aynı saatte bir “kontrol listesi” oluşturun. Örneğin:
- Sabah: Günün planını gözden geçirme.
- Akşam: Günün tamamlanmamış görevlerini değerlendirip ertesi güne planlama.
4. Görsel Organizatörler Kullanın
- Panolar: Görevlerinizi listelemek için beyaz tahta veya mantar pano kullanın.
- Yapışkan Notlar: Hatırlamak istediğiniz şeyleri göz önünde bir yere yapıştırın.
5. Yardımcı Olabilecek Fiziksel Araçlar
- Ajanda veya defter (haftalık planlama için).
- Bölmeli kutular veya çekmeceler (küçük eşyalar için).
- Yapışkanlı etiketler (önemli belgeleri işaretlemek için).
DEHB ve Zaman Yönetimi Organizasyon için Davranışsal Stratejiler
- Küçük Adımlarla Başlama: Büyük bir işi yapmak gözünüzde büyüyorsa, sadece bir küçük adımla başlayın (örneğin, masanızı düzenlemeye bir çekmeceyle başlayın).
- Motivasyon Kaynakları Yaratma: Görevi tamamladıktan sonra kendinize bir ödül vaat edin (örneğin, sevdiğiniz bir diziyi izlemek).
- Yapılacaklar Listesi:
- Günlük, haftalık ve aylık hedeflerinizi içeren listeler oluşturun.
- Tamamladığınız görevlerin üzerini çizin – bu, ilerlemenizi görerek motivasyon sağlar.
DEHB ve Zaman Yönetimi Organizasyon: Destek ve Tedaviyle İyileştirme
- Terapi: Bilişsel Davranışçı Terapi (CBT), zaman yönetimi ve organizasyon becerilerini geliştirmek için etkili bir yöntemdir.
- Koçluk: DEHB koçları, bireylerin görevleri organize etmesine ve zamanını daha verimli kullanmasına yardımcı olabilir.
- İlaç Tedavisi: Eğer DEHB belirtileri ciddi düzeydeyse, ilaç tedavisi yürütücü işlevleri iyileştirebilir ve odaklanmayı artırabilir.
DEHB’ye bağlı zorluklarla başa çıkmak sürekli bir çaba gerektirebilir, ancak bu önerilerle hem zamanınızı hem de hayatınızı daha düzenli hale getirebilirsiniz.
