Dikkat eksikliği terapisi, kişinin odaklanma ve dikkatini sürdürme becerisini geliştirmek için uygulanan bir dizi strateji ve tedavi yöntemini kapsar. Bu terapi, özellikle Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu (DEHB) tanısı almış bireylerde yaygın olarak kullanılır. İşte dikkat eksikliği terapisinde kullanılan bazı yöntemler:
1. Dikkat Eksikliği Terapisi ve Bilişsel Davranışçı Terapi (BDT)
Bilişsel-davranışçı terapi genellikle DEHB psikoterapisi için altın standarttır. “Düzenli” BDT DEHB için yararlıdır. Ayrıca DEHB için belirli BDT türleri de vardır. Özellikle erteleme, zaman yönetimi ve planlama sorunlarının iyileştirilmesini içerir. İlaveten BDT, insanların yeni başa çıkma stratejileri bulmasını sağlar. Aynı zamanda bu stratejilerin uygulanmasına engel olan duygu ve davranışları keşfetmesine yardımcıdır.
- Bilişsel değişiklik (olaylar hakkında nasıl düşündüğünüzü değiştirmek)
- Davranış değişikliği ve baş etme becerileri (işleri farklı yapmak)
- Kabullenme, farkındalık veya ısrarcılık
- Uygulama Stratejileri
DEHB için BDT
- Psikoeğitim ve organizasyon/planlama
- Dikkat çelinmesi ile baş etme
- Düşünmeyi uyumlandırma (adaptasyon)
İsteğe bağlı:
- Ertelemeyi ele almak
- Bir partnerin veya eşin katılımı
- Düşünce ve davranış kalıplarını değiştirmeye odaklanır.
- Zaman yönetimi, görev planlama ve odaklanmayı artıran stratejiler öğretilir.
- Olumsuz düşünce kalıplarını olumluya çevirme üzerinde çalışılır.
2. Duygusal Destek ve Farkındalık Terapisi
- Stres ve kaygının dikkat üzerindeki olumsuz etkilerini azaltmayı amaçlar.
- Mindfulness (farkındalık) ve meditasyon teknikleri ile anda kalma becerileri geliştirilir.
- Beyindeki dikkati düzenleyen nöron ağının işleyişini düzenler. Böylece zihin dağınıklığı, hayallere dalma ve dikkat dağınıklığı azalır.
- Kendi duygusal durumları gözlemlemeyi öğrenmek mümkündür.
- Duygu düzenlemeye yardım eder.
- Yürütücü işlevleri geliştirir.
3. İlaç Tedavisi
- DEHB için doktor kontrolünde bazı ilaçlar (ör. metilfenidat veya atomoksetin gibi) kullanılması çoğu zaman etkilidir.
- İlaç tedavisi genellikle terapilerle birlikte uygulanır.
4. Davranışsal Eğitim
- Ödüller ve teşviklerle pozitif davranışları artırmayı hedefler.
- Ebeveyn ve öğretmen eğitimi, çocuğun gelişimini destekler.
5. Nöroterapi (Neurofeedback)
- Beyin dalgalarını düzenlemeyi hedefleyen bir yöntemdir.
- Dikkat seviyelerini artırmaya yönelik beyin aktivitesinin izlenmesi ve geri bildirim verilmesi ile çalışır.
6. Egzersiz ve Diyet Düzenlemeleri
- Fiziksel aktivite, dikkat eksikliği belirtilerini hafifletmeye yardımcıdır.
- Beslenme düzenine omega-3 yağ asitleri, protein ve tam tahıllar eklenmesinin yararı tam olarak belli değildir. Ancak sağlıklı beslenme ilkeleri herkes için geçerlidir.
7. Organizasyon ve Zaman Yönetimi Teknikleri
- Ajanda kullanımı, yapılacaklar listesi hazırlama gibi yöntemlerle kişinin işlerini organize etmesine yardımcı olunur.
- Görevleri küçük ve yönetilebilir parçalara bölme yaralı bir stratejidir.
8. Sanat ve Oyun Terapisi
- Çocuklarda dikkat geliştirme için kullanılan yaratıcı yöntemlerdir.
- Resim, müzik ya da yapı oyunlarıyla odaklanmayı teşvik eder.
Dikkat eksikliği terapisi bireyin ihtiyaçlarına göre kişiselleştirilmelidir. Hangi yöntemin uygulanacağına karar vermede kişinin yaşı, dikkat eksikliği düzeyi ve varsa eşlik eden diğer psikolojik durumlar önemlidir. Özellikle bu alanda çalışan bir psikiyatri uzmanı ile görüşmek, doğru terapi planını oluşturmak için önceliklidir.
